Dünyada ve ülkemizde iklim için enerji dönüşümü!

Geçen ay Dubai’de ki COP28 iklim konferansında tüm ülkelerinin uzlaşması ile fosilden uzaklaşma kararı alındı. Ayrıca burada AB, ABD ve diğer gelişmiş ülkeler öncülüğündeki 118 ülke 2030’a kadar yenilenebilir enerjiyi 3 katına çıkarma taahhüdünde bulunmasına rağmen, ülkemiz buna maalesef katılmadı.
Bilindiği üzere, enerji ekonomimizin motoru ve hayatımızda olmazsa olmazlardan. Enerjide yaklaşık %70-75 dışa bağımlılığımız cari açığımızın ve yüksek enflasyonun en önemli nedeni. Ancak, AB, ABD vb. gelişmiş ülkelerin yaptığı gibi Enflasyonu yenilenebilir enerji ile düşürüp, cari fazlalığa geçmek zor değil!
Dünya tarihinde, enerjide ilk defa böyle iki büyük dönüşümü aynı anda yaşıyoruz: Yani, hem hızlıca yenilenebilir enerjiye hem de Elektrifikasyona geçiş! Aktüel %20 civarı olan enerjimizdeki elektrik oranı, dünyada %70’e doğru artarak Elektrikli sisteme geçeceğiz. Gelişmiş dünyada elektrikli araçlara-ulaşıma hızlı geçişler, doğalgazlı kombi yerine ısı pompalarının çok yaygınlaşması ve yenilenebilir enerjiden hidrojen gazı üretiminin yaygınlaşmaya başlaması bunun örneklerindendir.
Bu çerçevede, AB 2035’den itibaren benzinli ve mazotlu araç satışını yasakladı ve 2040’a kadar fosil yakıtla (doğalgaz, kömür vb.) ısınmayı aşamalı olarak durdurmayı kabul etti.
Yenilenebilir enerji üretiminde hem potansiyelimize hem de ihtiyacımıza göre çok yavaşız. Fosil enerji ithal ettiğimiz gelişmiş ülkeler dahi kişi başı bizden çok daha fazla yenilenebilir enerji üretiyor. Nedeni ise, Ülkemizde muazzam ve ihtiyacımızın yüzlerce katı yenilenebilir enerjimiz olmasına rağmen, yatırımların önü halka, Kobilere, sanayideki lisanssızlara vb.lerine yeterince açık değil!
AB, ABD vb. diğer gelişmiş bazı ülkelerin enerji politikalarından örnekler:
Kömür: AB ve diğer gelişmiş ülkelerin öncülüğünde Kömürden Çıkma ittifakı kuruldu. Kömürden çıkış ittifakı PPCA (Powering Past Coal Alliance ) 167 ulusal ve yerel hükümet, işletme ve kuruluşu kapsamaktadır. Üyeler kömürden hızlı çıkıp temiz enerjiye geçişi hızlandırmayı taahhüt ediyor. Dünyanın en gelişmiş G7 üyelerinin tümü ile OECD ülkelerinin geneli PPCA’ya dahil oldu. Bu çerçevede Avusturya, İsveç, İsviçre vb. AB ülkeleri kömüre çoktan son verdi. Fransa’da bu yıl % sıfır civarı kömürden üretti. Almanya dahil AB’nin geneli de 2030’a kadar kömüre tamamen son verecek. Bizde ise durum tam tersi, teşvik edip ithal kömürü sürekli artırdık. İthal kömüre dayalı santralleri teşvik edip artırmayı bırakıp, kömürden çıkış ittifakına katılmamız gerekir. Çünkü bu hem ekonomimize hem de ekolojik dengeye büyük yarar sağlar!
Nükleer: Her ne kadar COP28’de ABD öncülüğünde az sayıdaki ülke nükleeri artırma sözü verse de, ABD dahil diğer imzacı ülkelerin nükleerdeki yaptıkları azaltmalar ile bu beyanları çoğunlukla çelişmektedir. Çünkü, Nükleer enerjininin birincil enerjideki oranı dünyada %4’e düştü, hızla düşmeye devam ediyor. Bununla birlikte ABD, AB ve diğer gelişmiş ülkelerin geneli %100 yenilenebilir enerjiye doğru hızlıca ilerliyor! ABD dahil 118 ülkenin yenilenebilir enerjiyi 2030’a kadar üç kat artırma taahhüttü de bunun en önemli göstergelerinden biridir.
Dünyada nükleere pek ilgi kalmazken, yenilenebilir enerji artış oranları %95 civarı! ATOM’un babası, keşfeden, dünyanın en büyük ekonomilerinden ve adil paylaşım Gini katsayısında ABD’den de iyi olan Almanya nisan 2023’de nükleer elektriğe tamamen son verdi. İtalya ve Avusturya’da çok daha önceden son vermişti. İspanya gibi çok ülkede en geç 2030’larda nükleere son vereceğini plana koydu. Dünyamızda en çok nükleer yakıt Uranyum üreten Avustralya ve Kazakistan’da bile bir tane dahi nükleer santral yok!

%100 yenilenebilir: Dünyada Norveç gibi 10 civarı ülke elektriğini %100 yenilenebilir enerjiden üretiyor. Elliye yakın ülkede %70 ile %100 arasında. Bu gidişle 2030’lara kadar en az 50 civarı ülke %100 elektriğini yenilenebilir enerjiden üretecek. Avrupa lideri en büyük ticari ortağımız ve bizden hidrojen ithal etmek isteyen Almanya dahi bu ekimde %80, Avusturya ise bu yaz %100’e yakın yenilenebilir enerjiyi yakaladı! Sadece Almanya vb. değil, G7 ve AB’nin genelinde durum benzer ve en geç 2030 veya 2040’larda elektrikte %100 yenilenebilir enerjiye geçerek, fosili ve nükleeri sıfıra yaklaştırma hedefleri mevcut. Ancak enerjimizde yapılanların çoğu bunların tersi, 2030 elektrikteki yenilenebilir enerji hedefimiz sadece %45 civarı! 2030’a kadar toplam genel enerjideki yenilenebilir enerji hedefimiz ise %20 civarı ile çok düşük. AB’de ise bu oran genel enerjide en az %42,5-%45!
Dipl. Ing. Bünyamin Kurt (0501 218 88 50)
(Yenilenebilir Enerji Ekonomisi ve Tekniği uzmanı,
Elektrik Enerji Mühendisi, Enerji araştırmacısı ve yazarı)