Türk Dünyasında Sarsıntı: Kırgızistan, Rusya ile Birleşecek mi?

Türk Devletleri Teşkilatı’nın önemli üyelerinden Kırgızistan, Rusya ve Belarus’un oluşturduğu Birlik Devleti’ne (Union State) katılım ihtimalini aktif olarak müzakere ediyor. Bölgesel iş birliği ve entegrasyonun geleceği açısından kritik öneme sahip bu gelişme, hem Moskova hem de Bişkek cephesinde çeşitli değerlendirmelere konu oluyor.

Rusya merkezli “Svobodnaya Pressa” adlı yayın kuruluşu, konuyla ilgili kapsamlı bir analiz yayımladı. Haberde Kırgızistan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Temir Sariyev’in, bu meseleyi St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu’nda gündeme getirdiği aktarıldı. Sariyev’in açıklamalarına göre, Kırgızistan’ın Birlik Devleti’ne katılma kararı üzerine ciddi değerlendirmeler sürüyor.

Kırgızistan’ın Rusya ile Entegrasyon İsteği

Asya Kalkınma Fonu (Asian Development Foundation) Başkanı Aleksandr Sobyanin ise konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Kırgızistan’ın Moskova ve Minsk ittifakına katılma konusunda oldukça istekli olduğunu ancak Rusya’nın ve Belarus’un içindeki bazı kesimlerin henüz bu sürece tam anlamıyla hazır olmadığını belirtti.

Sobyanin, Kırgızların Rusya içinde özel bir statü talep ettiğini ve bu durumun bazı çevrelerce neredeyse bir ültimatom gibi algılandığını söyledi. Öte yandan, Kırgızistan’ın Orta Asya ülkeleri içinde Rusya için en uygun ve avantajlı toplumsal yapıya sahip olduğunu vurguladı.

Sobyanin’in açıklamaları şu şekilde:

“Temir Sariyev sadece Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı değil, aynı zamanda eski Kırgızistan hükümet yetkilisi olarak Kırgız toplumunun nabzını çok iyi tutan bir isimdir. Kırgız halkı genel olarak Rusya ile entegrasyon konusunda olumlu ve hazır bir topluluktur.”

Kırgızların Rusya’daki Durumu ve Statü Talebi

Sobyanin, Belarusluların Rusya içinde özel bir statüye sahip olduklarını ve istedikleri kadar sınırsız şekilde Rusya’ya gelip yaşayıp çalışabildiklerini ifade etti. Bu özel statünün, Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) ve Avrasya Ekonomi Birliği (AEB) üyelerine tanınan standart ayrıcalıklardan farklı olduğunu belirtti.

Sobyanin, Kırgızların da aynı statüyü talep ettiğini ve bunun mümkün olduğunu savundu. Ayrıca, Rusya’ya gelen yabancı gruplar arasında Kırgızların kanunlara en fazla uyum gösterenler arasında yer aldığını ve bu durumun istatistiklerle desteklendiğini söyledi.

“Kırgızlar, diğer birçok göçmenden farklı olarak yasalara titizlikle riayet eder. Ayrıca tarihsel ve kültürel olarak Kırgızlar Orta Asya halklarından farklıdır; Ural bölgesinden Orta Asya’ya göç etmişlerdir.”

Birlik Devleti’nin Geleceği ve Kırgızistan’ın Katılım Zamanı

Sobyanin, “Peki, Kırgızistan Birlik Devleti’ne ne zaman katılabilir?” sorusuna yönelik değerlendirmesinde, Rusya ile Belarus arasındaki Birlik Devleti’nin henüz tam anlamıyla birleşik ve entegre olmadığını söyledi.

“Şu anda biz, Sovyetler Birliği’ne benzer yeni ve daha geniş bir devlet yapısı oluşturma sürecindeyiz. Moskova’nın ne zaman bunun gerekliliğini tamamen anlayacağını bilmiyorum ama bu süreç kaçınılmazdır.”

Sobyanin, yeni oluşacak yapının sadece eski Sovyet ülkelerini kapsamayacağını, aynı zamanda doğu ülkelerinin de sesini duyuracağı bir birlik olacağını belirtti.

Kırgızistan ise bu yeni birlik içinde Özbekistan, Kazakistan ve diğer büyük ülkelerle birlikte önemli bir pozisyon alacak.

Kırgızların Rusça Bilgisi ve Sosyal Entegrasyonu

Sobyanin ayrıca Kırgızistan’daki eğitim ve sosyal yapının Rusya ile entegrasyonu kolaylaştırdığını ifade etti:

“Kırgızistan’da neredeyse herkes Rusça eğitim alıyor ve bu dili eksiksiz biliyor. Bu nedenle Rusya’daki Özbek ve Tacikler genellikle inşaat işlerinde çalışmakla sınırlı kalırken, Kırgızlar mağaza satış elemanı, doktor, taksi şoförü gibi mesleklerde yer alıyor. Kırgızlar sosyoekonomik açıdan daha hızlı entegre oluyorlar.”

Sobyanin ayrıca, Kırgızistan’da ne Lenin’in ne de Sovyet askerlerinin anıtlarının kaldırılmadığını, bu durumun halkın Sovyet mirasına bağlılığının göstergesi olduğunu belirtti.

Sonuç: Kırgızistan’ın Rusya ile Daha Derin Entegrasyonu Yakın mı?

Kırgızistan’ın Rusya ve Belarus’un Birlik Devleti’ne katılımı, bölgesel güç dengeleri ve Orta Asya’nın geleceği açısından kritik bir adım olarak görülüyor. Ancak Moskova’daki iç siyasi ve ekonomik dinamikler, entegrasyon sürecinin hızını ve kapsamını belirleyecek en önemli etkenler arasında.

Kırgız halkının Rusya ile entegrasyona istekli olduğu, Rusya’daki sosyal uyum ve ekonomik katkıları ile ortaya konuyor. Öte yandan, Rusya ve Belarus’un Birlik Devleti’nin tam anlamıyla kurulması ve genişlemesi için zaman gerektiği anlaşılıyor.

Bu süreçte Orta Asya ülkelerinin siyasi tercihlerinin, yeni bölgesel ittifakların şekillenmesinde belirleyici olması bekleniyor.