Yapı Denetiminde Yeni Dönem Başladı: Kurallar Sil Baştan Değişti!

81 ilde eş zamanlı yürürlüğe giren yeni yapı denetimi yönetmeliği ile inşaat sektöründe ezber bozan bir dönem resmen başladı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Resmî Gazete’de yayımlanan yeni düzenlemeyle birlikte, apartman inşaatlarında denetim süreçleri kökten değişiyor. Hem yapı denetim firmaları hem de vatandaşları yakından ilgilendiren değişiklikler, güvenli yapılaşma ve etkin denetim hedefiyle uygulamaya alındı.

15 Yılda Yıkılan Binaya Ağır Ceza: Firma Yetki Belgesi İptal Edilecek

Yeni yönetmeliğin en çarpıcı maddelerinden biri, yapıların ömrüyle ilgili getirilen yaptırımlar oldu. Buna göre, yapı kullanım izni aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılan bir bina için, o yapıyı denetleyen firmanın faaliyet izni iptal edilecek. Ayrıca firmanın yatırdığı teminat da gelir olarak kaydedilecek. Bu adım, yapıların uzun ömürlü ve dayanıklı olması konusunda yapı denetim firmalarına ciddi bir sorumluluk yüklüyor.

Komşu Yapıya Zarar Verene Affetmeyen Yaptırım

İnşaat sırasında yaşanan ihmaller artık sadece binayı değil, çevresini de etkileyen bir sorumluluk haline geliyor. Yeni düzenlemeye göre, kazı, temel açma ya da diğer yapım faaliyetleri esnasında komşu yapılarda kalıcı hasar oluşursa, sorumlu yapı denetim firmasının yetki belgesi tamamen iptal edilecek. Bu maddeyle, şantiye disiplinine ve çevresel etkilerin gözetilmesine ayrı bir önem veriliyor.

İnşaata Başlamayan Projeler İçin Süre Yarıya İndi

Daha önce denetim firmalarının sözleşme fesih süresi 6 ay olarak belirlenmişti. Yeni yönetmelikle bu süre 3 aya indirildi. Yani bir projeye 3 ay içerisinde inşaat faaliyeti başlamazsa, yapı denetim firması sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir. Ayrıca denetim görevlerinin (kalıp kontrolü, demir yerleşimi, beton dökümüne nezaret gibi) ihmal edilmesi durumunda da firma, sorumluluğunu kaybedebilir.

Küçük Projelere Kolaylık: 500 m² Altı Yapılara Serbest Atama

Özellikle kırsal ve küçük ölçekli bölgelerde yaşayan vatandaşları ilgilendiren önemli bir kolaylık da yönetmelikte yer aldı. 500 metrekare altı yapılar, Elektronik Dağıtım Sistemi (EDS) kapsamından çıkarıldı. Artık bu ölçekteki yapı sahipleri, istedikleri yapı denetim kuruluşuyla doğrudan anlaşabilecek. Üstelik bu yapılar için denetim hizmet bedeli yüzde 1,75 ile yüzde 3,50 arasında belirlendi. Güçlendirme projelerinde ise bedel, toplam inşaat bedelinin en az yüzde 25’i olacak.

Denetimde Vatandaşa Seçim Hakkı: 2. Firma Opsiyonu

EDS’de yapılan bir diğer önemli değişiklikle birlikte, yapı denetim kuruluşu sayısı 45’i geçen illerde vatandaşlara artık iki farklı firma alternatifi sunulacak. İlk firmayla 3 iş günü içinde sözleşme yapılmazsa, sistem otomatik olarak ikinci bir firmayı önererek süreci ilerletecek. Böylece müteahhit ve mal sahipleri, daha esnek bir tercih hakkına sahip olacak.

Teminatlar Artık TÜFE-ÜFE Ortalamasına Göre Güncellenecek

Yapı denetim firmalarının yatırmak zorunda olduğu teminat miktarlarında da güncellemeye gidildi. Eskiden sadece ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) esas alınırken, artık hem ÜFE hem de TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ortalaması baz alınacak. Bu değişiklik, firmalara yönelik finansal denetimi sıkılaştırmayı ve enflasyon karşısında teminatların değerini korumayı amaçlıyor.

Yeni Dönemle Amaç Ne?

Bu köklü değişikliklerin temel hedefi, daha güvenli, daha uzun ömürlü ve çevreye duyarlı yapılar inşa edilmesini sağlamak. Ayrıca yapı denetim firmalarının sorumluluk alanları daha net tanımlanarak, denetimin sadece kağıt üzerinde kalmasının önüne geçilmek isteniyor.

Yeni yönetmelikle birlikte, Türkiye genelinde yapı güvenliği konusunda önemli bir dönüm noktasına girilmiş durumda. Denetimlerin sıkılaşması, hem müteahhitleri hem de yapı denetim firmalarını daha dikkatli davranmaya zorlayacak.