ÖZEL DOSYA | İran’ın Gücü: Ali Hamaney ve Ailesinin Siyasi İmparatorluğu

İran’da rejimin en tepesinde yer alan Ayetullah Ali Hamaney, sadece bir dini lider değil, aynı zamanda ülkenin siyasi kaderini belirleyen en güçlü figürdür. Ancak perde arkasında, Hamaney’in ailesi – özellikle oğulları – İran İslam Cumhuriyeti içinde görünmeyen ama etkili bir iktidar ağının parçası olarak öne çıkıyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail’in Hamaney’i hedef alan suikast planını reddettiği haberi uluslararası gündemi sarsarken, gözler yeniden şu soruya çevrildi: İran’ı kim yönetiyor – Hamaney mi, yoksa ailesi mi?

Ayetullah Hamaney Kimdir?

1939’da Meşhed kentinde doğan Ayetullah Ali Hamaney, İran’daki 1979 İslam Devrimi’nin ardından ön plana çıktı. 1981’de cumhurbaşkanı oldu, 1989’da ise Ayetullah Humeyni’nin vefatının ardından İran’ın ikinci “dini lideri” seçildi.

Anayasaya göre devlet başkanı değil gibi görünse de, Hamaney hem İran Silahlı Kuvvetleri’nin başkomutanı hem de yargı, medya, ordu, güvenlik servisleri ve hatta dini kurumların nihai karar vericisidir. Kısacası, İran’da hiçbir siyasi karar onun onayı olmadan alınamaz.

Aile Sükûnetinde Gizli Güç: Mücteba Hamaney

Hamaney’in oğullarından en çok dikkat çeken isim ikinci oğlu Mücteba’dır. Resmî hiçbir görevi olmamasına rağmen, siyasi kulislerde “geleceğin lideri” olarak anılıyor. Qum’daki dini medreselerde eğitim aldı, rejimin elit ailelerinden birine damat oldu.

2009’daki tartışmalı seçimlerde, dönemin reformist liderlerinden Mehdi Kerrubi, Mücteba’yı seçimlere perde arkasından müdahale etmekle suçlamıştı. Bu olay, onun gölgede ama etkili bir aktör olduğunu gözler önüne serdi.

Bazı yorumlara göre, Hamaney’in yerine geçmesi bile planlanıyor. Ancak İran’da dini liderlik seçimle belirlendiği için bu, anayasal olarak mümkün değil. Yine de Mücteba’nın babasının ofisinde ve muhafazakâr çevrelerde ciddi bir ağırlığı olduğu biliniyor.

Diğer Oğullar: Sistem İçi Ama Sessiz Aktörler

• Mustafa Hamaney: En büyük oğul, muhafazakâr bir din adamıyla evli. İran-Irak Savaşı’na katıldı. Genellikle göz önünde değil.
• Mesud Hamaney: 1972 doğumlu, rejimin ideolojik belgelerini ve babasının eserlerini arşivleyen, yayınlayan ofisin başındadır. Siyasi açıdan pasif görünse de, fikirsel üretim açısından etkili bir pozisyondadır.
• Meysem Hamaney: En küçük oğul, tıpkı ağabeyleri gibi din adamıdır. Babasının propagandasını yöneten ofiste çalışmaktadır.

Kızları: Bilinmezlik Perdesi

Hamaney’in kızları Buşra ve Hoda hakkında çok az bilgi mevcuttur. Her ikisi de rejimin güçlü figürlerinin oğullarıyla evlenmiştir. Bu evlilikler, rejimin iç güç dengelerini aile bağlarıyla güçlendirme stratejisinin bir parçası olarak görülüyor.

Hamaney Bir Kral mı?

Teknik olarak hayır. İran’da teokratik bir rejim var ve liderlik seçimle belirleniyor. Ama pratikte, Hamaney ailesinin ağı ve nüfuzu, adeta monarşik bir yapı oluşturmuş durumda. Aile fertleri resmi görevlerde yer almasalar bile, kurumların içindeki etki alanları ve ilişkiler ağıyla İran siyasetini şekillendiriyorlar.

İran’ı Kim Yönetiyor?

Resmî belgelerde yanıt “Ayetullah Hamaney” olarak geçse de, gerçekte bu sorunun yanıtı çok daha karmaşık. Hamaney’in gölgesindeki aile düzeni, İran’da güç aktarımının sadece seçimle değil, aile içi ittifaklar ve dini-ideolojik bağlarla yürütüldüğünü ortaya koyuyor.

İran rejiminin görünmeyen yüzü, sadece Hamaney’in değil; onun ailesinin ördüğü güçlü, sessiz ama derin bir yapıdır.